Matbaa nedir sorusuna tarih boyunca pek çok yanıt aranmıştır. Matbaanın oldukça işlevsel olması, tarihten günümüze kadar sıklıkla kullanılmasını sağlamıştır. Matbaanın icadı ile birlikte okuma ve yazma oranı artmış, bilgi paylaşım düzeyi hızla yükselmiştir. Matbaa, genel olarak; yazı, resim ve şekillerin fazla sayıda nüsha şeklinde çoğaltılmasına yardımcı olan ekipmanlardır.
Önceden el yazısı ile herhangi bir yazının kopyalandığı görülmekteydi. Matbaanın bulunması ile el yazısı eserlerin matbaa araçları ile kopyalanması sağlanmıştır. Matbaa sözcüğü Arapça bir yapıya sahip olup; baskı yapılan yer, basım yeri, basım evi gibi anlamları ifade etmektedir. Matbaanın gelişmesi sonucunda bilgi aktarımının hızlanması, teknolojinin yayılmasına da yardımcı olmuştur.
Bu Yazımızda Neler Var:
Matbaa Nedir? Matbaanın Tarihçesi Nedir?
Matbaa nedir sorusundan sonra matbaanın meydana gelme serüveni de merak edilmektedir. Matbaacılık ilk kez Uzakdoğu’da uygulanmıştır. Milattan sonraki bir tarihte Çin’de keşfedilerek kullanımına geçilmiştir. İlk defa ağaç oyma tekniği uygulanarak matbaa hayata sokulmuştur. Sonrasında yine Çin’de matbaa sistemleri kullanılarak basılan gazete görülmüştür. Çin dışında Japonya’da da matbaacılığın erken dönemlerde keşfedildiği bilinmektedir.
Japonya Kraliçesi tarafından Budizm’e ait olan yazılar, Çin alfabesi ile matbaa sayesinde bastırılmıştır. 1040 yılında alfabede yer alan harfler dökülme işlemi ile porselen harfler kullanılarak Çin’de baskı yapılmıştır. Çinliler tarafından baskının bulunarak kullanılması oldukça eski tarihlere dayanmaktadır. Mağaralarda rastlanılan kalıntılara göre 9.yüzyılda matbaa sistemi Çin’de kullanılmaya başlanmıştır. Matbaa Nedir ve Kim tarafından icat edilmiştir sorusu için Johannes Gutenberg ismi öne çıkmaktadır.
Matbaa Nedir? Matbaa Nasıl Gelişmiştir?
Matbaa nedir ve nasıl gelişmiştir sorusu da bu konuda önemli sayılmaktadır. Mısır’da ağaç oyma tekniklerinin kullanımı ile ilk baskının 4.yüzyıla denk geldiği bilinmektedir. Kumaş üzerine yapılan baskı ile matbaacılık adına önemli örnekler vermişlerdir. Resim ve şekillerden sonra Arapça yazılar da Mısır’da matbaa aracılığı ile basılmıştır. İslam dünyasında görülen gelişmeler, Avrupa’ya da yayılmıştır.
Hollanda’da 15.yüzyıla gelindiğinde baskı teknikleri hızlı bir şekilde gelişmiştir. 1450 yılında Almanya’da metal harflerle basım tekniği uygulanmıştır. 1455 yılında İncil basılmıştır ve Avrupa’daki matbaa uygulamaları hızla gelişmeye başlamıştır. Matbaanın gelişmesi ile birlikte baskı tekniklerinin ucuzlaması da yazılı eserlerin hızla yayılmasına kolaylık sağlamıştır. Sanayi Devrimi’nden sonra ise modern matbaa gelişmiştir.
Matbaanın Osmanlı Devleti’nde Kullanılması
Matbaa, Osmanlı Devleti’nde 1493 yılında kullanılmaya başlanmıştır. İspanyol göçmenlerin yardımı ile matbaanın ilk örnekleri görülmüştür. Osmanlı Devleti’nde örneklerine rastlanan matbaa, 1729 yılında İbrahim Müteferrika tarafından resmi olarak kurulmuştur. İlk Türk matbaasının kurulması ile birlikte, geç kalınmış olsa da matbaa aktif olarak kullanılmıştır. Matbaanın geç gelmesi biraz da toplumun buna hazır olmamasından kaynaklanmaktadır.
Toplumun hazır olmaması ve toplumsal tutuculuk gibi durumlar matbaa sürecini oldukça geciktirmiştir. Toplumun okuryazarlığa çok ilgi duymaması da toplumun bu tarz bir arayışa girme süresini uzatmıştır. Ayrıca hattatlık mesleğinin ciddi anlamda gelişmiş bir düzeyde bulunması, matbaanın benimsenme sürecine etki eden nedenler arasında yer almıştır. Matbaa için gerekli olan altyapının zamanla gelişmesi matbaaya geçişi kaçınılmaz hale getirmiştir.
Matbaa İşlemleri Nelerdir?
Matbaa nedir sorusundan sonra matbaacılık nasıl yapılır sorusu da açıklanmalıdır. Matbaacılık faaliyetlerinde baskının üç aşaması bulunmaktadır. Baskı aşamasının ilk ayağı tasarımdır. Baskısı yapılacak olan belgenin tasarımı doğru bir şekilde yapılmalıdır. Tasarım düşüncesinden sonra yazılımlar üzerinden baskı tasarımı yapılmalıdır. Bilgisayardaki görseller mizanpaj üzerinden ayarlanmalıdır. Bu aşamadan sonra film çıkışı alınmalıdır. Baskı için ihtiyaç duyulan kalıp, film sayesinde çözüme ulaşmaktadır. Film oluşturulduktan sonra film üzerinden bir prova alınmaktadır. Bu aşamada dijital provalarla baskının nasıl olacağına dair bir öngörü elde edilebilmektedir.
Film çıkışları tamamlandıktan sonra kalıp üzerine, eldeki tasarımın görüntüsü çıkarılmaktadır. Kalıp aşamasından sonra baskı aşaması gelmektedir. Tüm bu süreç ofset baskıyı anlatmaktadır. Matbaacılıkta çok sayıda baskı yöntemi bulunmaktadır. İhtiyaca göre doğru olan yöntem seçilmelidir. Baskı yöntemi, baskı yapılacak alana göre de değişmektedir. Modern yöntemler olarak baskı sonrasında, baskıyı korumak için yüzey koruyucular kullanılmaktadır.
Baskıdan sonra baskıyı korumak ve zenginleştirmek için diğer işlemler yapılmaktadır. Bir kitabın basılması isteniyorsa baskı aşamasından sonra ciltleme ve kaplama işlemleri ihmal edilmemelidir. Matbaa işlemleri çok sayıda farklı yöntemden oluşmaktadır. Matbaa olmasaydı ne olurdu sorusuna şöyle bir cevap verilebilir: Matbaa olmasaydı bugün pek çok eser, elimize ulaşmadan yok olmuş olurdu. Bugün gelinen düzeyde; 4,5 G ve 5G gibi yüksek teknolojilerin yaşandığı dünyamızda, matbaanın da klasik yöntemlere göre çok ileri seviyede olduğu kabul edilmelidir.
